Το Έπος "Φορωνίς"

Phoroneus, roi mythique d'Argos qui personnifie la Législation

Προς τιμήν του Φορωνέως γράφτηκε το αρχαιότερο έπος με τίτλο «Φορωνίς», από άγνωστο ποιητή, που χάθηκε. Αυτό το έπος χρησιμοποίησαν ως πηγή τους οι λογογράφοι Ακουσίλαος και Ελλάνικος και από αυτούς οι μεταγενέστεροι, από τους οποίους παίρνουμε μια εικόνα από το περιεχόμενό του.

Ο Αργείος διθυραμβοποιός Ελλάνικος, με πρότυπο αυτό το πρώτο έπος, έγραψε δέκα βιβλία με τίτλο « Φορωνίς» που πραγματεύονταν περί της βασιλείας και των έργων του.

Η « Φορωνίς» ιστορούσε τον κατακλυσμό του Ωγύγου και την ευεργετική βασιλεία των Ιναχιδών, που δεν επεδίωξε πολέμους, αλλά στα χρόνια αυτά που ανέτειλε η αυγή του πολιτισμού, συνέβαλε στην καλλιέργεια των εγχωρίων σπερμάτων του.

Σ’ αυτό ο Φορωνεύς θεωρείται ως φορέας του ανθρώπινου πολιτισμού και αποκαλείται «πατήρ θνητών ανθρώπων και πρώτος άνθρωπος»:

«Υπάρχει δε και αυτή η παράδοσις: Πως ο Φορωνεύς σε τούτη τη χώρα ήταν ο πρώτος κάτοικος και ο Ίναχος δεν ήταν άνθρωπος αλλά ποταμός και πατέρας του Φορωνέα».[1]

Σύμφωνα ακόμη με το έπος αυτό ο Φορωνεύς μετά τον κατακλυσμό, αποφάσισε να συγκεντρώσει σε έναν τόπο τους απογόνους του και μαζί και τους άλλους και να προστατεύσει το άοπλο και ανυπεράσπιστο ανθρώπινο γένος, γιατί καθώς ζούσαν σκορπισμένοι και απομονωμένοι, κινδύνευαν ν’ αφανιστούν, από τα θηρία και τους άλλους εχθρούς.

Τότε ο Δίας που βασίλευε σε θεούς και ανθρώπους, με την προτροπή της Ήρας του παραδίδει την εξουσία και ο Φορωνεύς γίνεται ο πρώτος θνητός βασιλιάς.

Η Ήρα τον συμπαθούσε γιατί ίδρυσε το πρώτο ιερό της στο Άργος και καθιέρωσε τις θυσίες προς τιμήν της, αλλά και γιατί στη διαμάχη της με τον Ποσειδώνα είχε πάρει το μέρος της.

Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Ερμής σκόρπισε τους ανθρώπους σε διάφορες πολιτείες πάνω στη γη, αφού δεν χωρούσαν όλοι σε μια πόλη. Όμως προέκυψαν καινούργια προβλήματα. Ενώ στην αρχή οι άνθρωποι είχαν μία γλώσσα, τώρα μιλούσαν διαφορετικές.

Αυτή η σύγχυσις γλωσσών,[2] έγινε αιτία ερίδων και πολέμων. Για να ζουν οι άνθρωποι με δικαιοσύνη και αρμονικά, ο Φορωνεύς συνέταξε τους πρώτους νόμους και ίδρυσε τα πρώτα δικαστήρια. Επινόησε επίσης τα όπλα, δίδαξε στους υπηκόους του η χρήση τους για να προστατεύονται από τα άγρια θηρία, να τρέφονται από το κυνήγι, αλλά και να τα χρησιμοποιούν όπου δεν επιβαλλόταν ο νόμος.

  

Ιωάννης Κ. Μπίμπης, «Αργολικά Παλαμήδης», Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», Ναύπλιο, 2003. 

Υποσημειώσεις

---

[1] Παυσαν. Κορινθ. XV,5 Εκδ. Ζαχαρόπουλου, μετ. Γιάννη Κορδάτου:

«Λέγεται δε και όδε λόγοςּΦορωνέα εν τη γη ταύτη γενέσθαι πρώτον, Ινάχου δε ουκ άνδρα αλλά τον ποταμόν πατέρα είναι Φορωνεί».

[2] Αντί σχολίου για την ομοιότητα του ελληνικού αυτού μύθου με την Βαβέλ, παραθέτουμε τον τρόπο με τον οποίο κατακρίνει ο Κέλσος την αντιγραφή των ελληνικών μύθων από άλλους λαούς: (Κι έπειτα συνέθεσαν έναν κατακλυσμό και μια κιβωτό αλλόκοτη, η οποία είχε μέσα της τα πάντα, και ένα περιστέρι και μια κουρούνα ως αγγελιοφόρους, παραχαράσσοντας και υποκλέπτοντας το μύθο του Δευκαλίωναּγιατί δεν πιστεύω ότι περίμεναν πως αυτά θα έρθουν στο φως, αλλά τα έπλασαν άκομψα για μωρά παιδιά).

Αληθής λόγος Δ,41, μετ. φιλολογική ομάδα Κάκτου:

«είτα κατακλυσμόν τινά και κιβωτόν αλλόκοτον, άπαντα ένδον έχουσαν, και περιστεράν τινά κορώνην αγγέλους, παραχαράττοντες και ραδιουργούντες τον Δευκαλίωναּου γάρ οίμαι προσεδόκησαν ότι ταύτα εις φως πρόεισιν, αλλ’ ατεχνώς παισίν νηπίοις εμυθολόγησαν».

Πηγή